TÜİK’in yayımladığı Gelir Dağılımı İstatistikleri’nde 2023 verileri açıklandı. En fakir kesimdeki artış gözler önüne serildi. Gelir dağılımı eşitsizliğini ölçen Gini katsayısı 0,433 tarihi bir seviyeye çıkarken, en zengin yüzde 20’lik kesimin toplam gelirden aldığı pay da yüzde 49,8 ile zirveye taşındı.
TÜİK’in Gelir Dağılımı İstatistikleri verisi 2023 yılı sonuçları, 2022 yılına göre dağılımdaki bozulmayı gösterdi.
Yüzde 20’lik dilimler halinde toplumdaki gelir seviyelerine bakıldığında en zengin kesim toplam gelirin yarısını alıyor. Payını zenginle artırırken, en düşük gelire sahip yani toplumun en fakir yüzde 20’lik kesimi ise azalarak toplam gelirden yüzde 5,9 pay aldı.
2006’ya kadar gidilebilen veri setinde bu oranlar en zirve oldu.
Orta sınıfın çöküşünden bahsedilirken, 2023’te gelirini artıran tek kesim zenginler oldu. 3. yüzde 20 denilen kesimin de aldığı pay yüzde 14,7’den 14’e geriledi.
Tüm gelir gruplarına bakıldığında en düşük ve en yüksek hariç kesimin dışındakilerin aldığı pay yani toplumun yüzde 60’lık kesimi gelirin yüzde 45’inin altında pay alıyor.
Gelir eşitsizliği göstergesi olan Gini katsayısı 2023’te 0,018 puan artarak 0,433 olarak tahmin edilirken, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitlik, 1’e yaklaştıkça gelir dağılımında bozulma anlamına geliyor.
Gini katsayısı da 2006’dan bu yana en yüksek seviyesine ulaşırken, ‘Tüm sosyal transferler hariç tutulduğunda’ 0,520 seviyesine çıkarken, ’emekli ve dul yetim maaşı dahil diğer tüm sosyal transfer gelirleri hariç tutulduğunda’ da 0,445 seviyesine çıktı.
Yine gelir dağılımındaki adalet göstergelerinden olan en yüksek gelir elde eden yüzde 20’lik kesimin elde ettiği payın en düşük gelir elde eden yüzde 20’lik kesimin elde ettiği paya oranı olan P80/P20 oranına bakıldığında 7,9’dan 8,4’e çıkan oran görülürken, yüzde 10’luk dilimlerle bakıldığında da P90/P10 oranı 14,2’den 15,0’e yükseldi.
Türkiye’de yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri, yüzde 72,3 artarak 83 bin 808 TL’ye çıktı.
Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirini aylık olarak baktığımızda asgari ücretle birlikte değişimi de enflasyonu gözler önüne serdi.
Ancak asıl dikkat çekici olan ise yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirinin aylık bazda, yıllık ortalama asgari ücrete oranında görüldü.
2014 yılında ‘yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri’ aylık olarak 3 asgari ücretten fazla ederken, 2023 yılında 1,40 seviyesine geriledi.
Toplam gelir içerisinde en yüksek payı, yüzde 48,5 ile maaş ve ücret geliri alırken, ardından yüzde 22,1 ile müteşebbis geliri, yüzde 17,6 ile sosyal transfer geliri oluşturdu.
En yüksek gelir eğitim düzeylerinde yükseköğretim mezunlarında görülürken, artış oranlarında ise yükseköğretim mezunları sadece okuma yazma bilmeyenleri geçebildi.
Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla işverenlerde 408 bin 174 TL (aylık yaklaşık 34 bin TL), kendi hesabına çalışanlarda 115 bin 622 TL (aylık yaklaşık 9 bin 600 TL), ücretli maaşlılarda 102 bin 821 TL (aylık yaklaşık 8 bin 500 TL) ve yevmiyelilerde 53 bin 334 TL (aylık yaklaşık 4 bin 400 TL) olarak hesaplandı. Geçen yıla göre en yüksek artış %108,1 ile yevmiyelilerde, en düşük artış ise %80,7 ile ücretli maaşlılarda oldu.
