AKP’nin, sokak hayvanlarının uyutulmasını öngören yasa taslağı hazırlığında olmasının ardından kamuoyunda tartışmalar sürerken, Düzce Hayvanları Koruma Derneği (Bipativer) sokakta yaşayan hayvanların sorunlarına 8 maddelik çözüm önerisini içeren kapsamlı bir rapor hazırladı. Kısırlaştırma seferberliğinin başlatılmasının en etkili ve hızlı çözüm olacağı vurgulanan raporda, Kısırlaştırma ve İlk Yardım Üniteleri’nin kurulmasının zaruri olduğu belirtilirken, bir ünite için gider kalemlerinin toplamı 200 bin lira olarak hesaplandı. Bu yöntemin bilim insanları tarafından önerildiği ve en etik, tıbba ve kanuna en uygun yöntem olduğunun altı çizildi.
Yıllardır tartışılan sokak hayvanları sorununda AKP’nin 30 gün içinde sahiplendirilmeyen hayvanların uyutulacağını öngören yasa teklifi hazırlığında olması, hayvanseverleri ayaklandırdı. Pek çok yerde eylemler düzenlenmeye başlanırken, “çözümün öldürmek olmadığını” vurgulayan hayvan hakları aktivistleri, alternatif çözüm önerilerini gündeme getirdi.
TIKLAYIN – Sokak hayvanlarının “uyutulmasını” öngören yasa hazırlığı tartışma yarattı: “Bu hayvanları dozerle canlı canlı toprağın içine gömecekler!”
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre sayıları 3,5 milyona ulaşan Türkiye’deki sokak köpekleri konusunda çözüm önerileri sunan hayvan hakları derneklerinden olan Bipativer, bu bağlamda hazırladığı raporda 8 maddeyi öne çıkardı.
|
Bunlar, şu başlık altında toplandı:
|
Sorumlu kim?
Hayvanları Koruma Kanunu çıkmadan önce 100 yıl boyunca belediyelerin hayvan sayısını azaltmak için toplu ölümler yaptığının hatırlatıldığı raporda, bu süreçte de hayvanların sayısının artışının önüne geçilemediği vurgulandı.
Belediyeler, kısırlaştırma görevini yapmadı
Rapora göre, sokakta yaşayan köpek popülasyonunun bu kadar artmasının sorumlusu olarak; 20 yıl önce çıkan, belediyelere kısırlaştırma ve bakımevi kurma hükmünü içeren 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunun’un belediyelerce uygulanmaması gösterilidi. 1389 belediyeden 1200 kadarının barınak kurmadığı ve kısırlaştırma yapmadığı belirtilerek Tarım ve Orman Bakanlığı’nın da sorumlu olan belediyeleri denetlemediği ifade edildi.
Anadolu’daki koruyucu köpekler de popülasyon artışında etkili
Anadolu’da tarım ve hayvancılıkla uğraşan ve sayıları 18 binden fazla olan vatandaşın koruma amacıyla köpek baktığı ve bu köpeklerin kısırlaştırılmamasının artan popülasyonda önemli bir etken olduğunun altı çizilerek, “Anadolu’da bütün hayvanlar yok edilse bile, bu köylerden ve tarım ziraat hayvancılık ile uğraşanlardan gelen hayvanlar en kısa zamanda yine sokakları ve kırsalı dolduracak” denildi.
Barınak virüsünün önüne geçilemiyor
Barınaklarda kısırlaştırma yapılmadığı için devasa barınaklarda artışların önüne geçilemediği vurgulanırken, hayvanlara yeterli sağlık hizmeti verilemediği ve “barınak virüsünün” önüne geçilemediği ifade edildi.
8 maddede çözüm önerisi
1: Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü’ünün kurulması
Raporda, “tek çözüm olan kısırlaştırma” işleminin denetlenmesi açısından Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü’nün kurulmasının önemi vurgulandı. Bu mekanizmanın yerel denetim ve merkezi destekleme ile güçlendirilebileceği, STK’lar ile hareket etmesi gerektiği belirtildi.
Gönüllülere de bu noktada önemli roller düştüğü belirtilirken, “Bu denetleme birimi, veterinerlik fakülteleri ile hareket etmeli, oradaki akademik kadrolardan destek alabilmeli” denildi. Veteriner hekimler için yeni kadroların açılmasının denetleme mekanizması açısından önemli bir etken olduğu vurgulandı.
2: Kısırlaştırma ve İlk Yardım Üniteleri
Toplama alanlarına ayrılacak bütçe yerine tam donanımlı hayvan hastanelerinin kurularak kısırlaştırmaya öncelik verilmesinin en önemli çözüm yöntemi olduğu dile getirildi. 1400’e yakın belediyenin, küçük çaplı ve uygun bütçeyle ilkyardım üniteleri kurarak hayvanları kısırlaştırabileceği ve daha sonra alındıkları yere bırakabileceğine yönelik çözümün etik değerlere, tıbba ve kanuna uygun olduğu belirtildi.
Temsili modelleme
Artan hayvan popülasyonunu kısa sürede kontrol altına alabilecek bu yöntemin sürdürülebilir ve düşük bütçeli olduğu ve hızlı şekilde hayata geçirilebileceği vurgulandı.
Kısırlaştırma ve İlk Yardım Üniteleri için hazırlanan gider kalemlerinin toplamı 200 bin lira olarak hesaplandı.
|
Raporda, gider kalemi ve maliyetler şöyle listelendi:
|
|
Düzce ve Ordu örneği Raporda, Kasım 2021’de Düzce’de, Kasım 2023’te de Ordu’da Kısırlaştırma ve İlk Yardım Üniteleri’nin kurulması kararının alınması örnek olarak gösterildi. Düzce’nin ve Ordu’nun öznel koşulları göz önüne alındığında, üniteler tamamlandıktan sonra hayvan popülasyonunun 2 yıl içinde kontrol altına alınacağının öngörüldüğü aktarıldı. |
3: Geçici bakımevleri şartlarının iyileştirilmesi
DSÖ verilerine göre Türkiye’de 3,5 milyon sokak köpeği bulunmasına rağmen, geçici bakımevi yani barınakların kapasitesi yalnızca 100 bin sokak hayvanına hizmet verecek yeterlilikte. Ayrıca, 1389 belediyeden 1135’inde barınak bulunmazken, mevcut 254 barınağın da şartları hayvanlar için yeter standartlara sahip değil.
Rapora göre milyonlarca liralık harcamalara rağmen cerrahi operasyonlar yetersiz ve “belediyelerin çeşitli birimlerinden sürgün edilen personeller” hayvan bakımı konusunda yeterince yetkin değil.
“Barınak virüsü” denilen salgının önlemediği vurgulanan raporda, hayvanların iç içe yaşamasının sorunları artırdığı, barınakların “salgın hastalıklarla boğuşulan ölüm merkezleri hâline geldiği” ifade edildi.
Bu bağlamda, bakımevi şartlarının iyileştirilmesi açısından dört öneri öne çıktı:
- -Tıbbi donanımların artırılması
-Fiziki şartların iyileştirilmesi
-Hayvanların tedavileri sonrası mahallelerine geri bırakılması
-Veteriner hekim sayısının artması
4: Yasaklı ırklar ve engelli hayvanlar için iyileştirme alanları
Rapora göre, iyileştirme alanları kurularak engelli ve 6 çeşit yasaklı ırkın bakım ve rehabilitasyonları sağlanabilir.
Bu alanlarda hiçbir şekilde sağlıklı hayvanların bulundurulmaması gerektiği belirtilirken, önemi şöyle vurgulandı:
- -İyileştirme alanlarında sürdürülecek davranışsal bozuklukların giderilmesi çalışmaları ile “yasaklı ırkların” iki metrekarelik dar alanda hapsedilmesi engellenebilecek.
- -Bu model, engelli hayvanların ömür boyu kısıtlı imkânlarla yaşam mücadelesi vermek zorunda kalmasınının önüne geçecek.
5: Yasal iyileştirmeler
Hayvan hakları konusunda yasal iyileştirmeler de raporun öne çıkan çözüm maddelerinden biri oldu.
Bu bağlamda hayvanların yaşam haklarının anayasal güvence altına alınmasının önemi vurgulanırken, hayvan üretimi ve ticaretinin durdurulmasının artan popülasyonu kontrol atlına almada hayati önemi olduğu belirtildi. Üretim çiftliklerinin denetlenmesi ve kanuna uygun olmayanların kapatılması gerektiği de belirtilirken, yeni üretim çiftliklerine izin verilmemesinin öneminin de altı çizildi.
Rapora göre, ayda yaklaşık 14 bin hayvan sokaklara terk edilirken, 16 bin pet hayvanın satışı gerçekleşiyor. Üretim ve satıştan mağdur olan hayvan sayısı aylık ortama 30 bini buluyor. Çözüm önerisinin bu maddesinde, hayvanı terk etme ve hak ihlallerine yönelik caydırıcı cezai yaptırımların uygulanmasının da bu sorunları azaltacağı belirtildi.
6-7: Eğitim ve Hayvanların toplumsal kabulü
Hayvan sevgisinin ve sorumluluk bilincinin çocuk yaşlarda edinilmesinden dolayı, eğitim programları müfredatına doğa ve hayvan sevgisi eğitim programlarının eklenmesinin gelecek nesillerin doğa ile uyumlu olması açısından önem arz ettiği vurgulandı. Bu programların, basın iş birliği ve kamu spotları ile yaygınlaştırılabileceği önerildi.
Yetişkinlere de hayvanlara nasıl davranılması gerektiği ve hayvan haklarıyla ilgili eğitimler verilebileceği aktarıldı.
8: Şehir düzenlemesine uygun kulübeler
Çözüm önerilerinden biri de; kent hayvanlarının olumsuz hava koşullarından korunması ve beslenme ihtiyaçlarının karşılanması için kentlerin çevresel düzenlemelerine uygun olarak en fazla üç sıralı kulübelerin yerleştirilmesi oldu.
Böylece, hayvanların bu alanları kalıcı olarak sahiplenebileceği, 100-200 metrelik mesafelerle konulan kulübelerin sürüleşmeyi kontrol altına alınabileceği vurgulandı.
Türkiye geneli için çözümler
Özetle, raporda Türkiye geneli için yer alan çözümlerin derlenmiş hâli şöyle:
-Hayvanların yaşam hakları anayasal güvenceye alınmalı, STK’lar ile birlikte hareket edilmeli.
-Belediyeler; köyler dahil ilçe ve beldelerde Kısırlaştırma ve İlk Yardım Üniteleri Kurarak kısırlaştırma seferberliği başlatmalı.
– Hayvan üretimi durdurulmalı, petshoplarda hayvan satışı yasaklanmalı.
– Çocuklara ve yetişkinlere hayvanların yaşam hakkı ve doğru davranış biçimleriyle ilgili eğitimler verilmeli.
– Sahipli hayvanların çipletilerek kayıt altına alınmalı, kısırlaştırma zorunluluğu getirilmeli.
– Hayvanların yaşam hakkına karşı işlenen suçlarda ve terk etmelerde caydırıcı cezalar verilmeli.
– Üretim çiftliklerine yeni ruhsat verilmemeli, mevcut olanlar denetlenmeli, uygun olmayanlar kapatılmalı.
