Eğitimci Osman Koç Cumhuriyet için yazdı: ‘Sürdürülebilir Bir Dünya İçin Daha Fazla Kitap!’

Eğitimci muharrir Osman Koç, BM tarafından başlatılan projenin kıymetli bir kolu olan eğitimin sürdürülebilirliği noktasında bir yazı kaleme aldı.

Koç’un ‘Sürdürülebilir bir dünya için daha fazla kitap!‘ başlıklı yazısı şöyle:

“Birleşmiş Milletler Genel Heyetinin 2015 yılında, devlet liderleri ve sivil toplum kuruluşlarının katıldığı oturumunda Sürdürülebilir Kalkınma Emelleri (Sustainable Development Goals) kabul edildi. Devam eden 15 yıl içerisinde global meseleler olan; çok yoksulluğu sona erdirmek, eşitsizlik ve adaletsizlik ile uğraş, iklim değişikliğini düzeltmek üzere 17 ana maksat belirlendi.

Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları

Dünyadaki önemli kurumsal yapılar bünyelerinde, 17 global gayeye hizmet eden aksiyonları organize etmek için sürdürülebilirlik üniteleri tesis etti.

“Müesses dünya tertibinde “yoksulluğa son” verilebilir mi?” sorusu tıpkı vakitte sağduyusu olan tüm insanların birinci dileği. Açlığa son, sağlıklı ve kaliteli ömür, toplumsal cinsiyet eşitliği, pak su ve sanitasyon, erişilebilir pak güç, eşitsizliklerin azaltılması ve öteki amaçlar elbet hepimizin dileği.

Dünya Bankası (worldbank.org) bilgilerine nazaran dünyada öğrenci yaş aralığında 3 milyara yakın insan yaşıyor. Önemli bir oranın hala okullaşamadığı yaş kümesinde, temel eğitime erişim konuşulmadan, nitelikli bir eğitimin düşünülmesi elbette ki mümkün değil. Umalım ki Birleşmiş Milletler koyduğu 17 maksadı 15 yıl içerisinde yüzde yüz tutturabilsin. Bağlı tüm ülkeler, gayelerin gerçekleşmesi için BM temsilcilikleri aracılığı ile ellerini taşın altına sokacakları aksiyon planları içerisine girerek aktiviteler planladılar. Ülkemizdeki aksiyon planı ve maksatlarla ilgili genel bilgi https://turkiye.un.org/tr/sdgs adresinde yer almakta.

Bugünlerde çok konuşulan 17 global maksadın içerisinde bir tanesi var ki, öteki 16 gayenin ulaşılabilir olmasında ya da olmamasında kilit bir role sahip. Sürdürülebilir (sustainable) bir dünya için toplumsal şuurun oluşmasının yolu elbette ki “nitelikli bir eğitim”den geçiyor.

Eğitim yapısının mabedi olan kütüphaneler, kütüphaneciler, önemli sorunlarla karşı karşıya olan dünyamızın sürdürülebilir gayeleri yakalaması, daha yaşanılabilir bir dünya için “nitelikli bir eğitim” gayesi için neler yapabilir?

Dünyada olduğu üzere ülkemizde de kitaba erişim önemli bir sorun. Artan kağıt fiyatları, fonksiyonel olmayan kültür siyasetleri, yetersiz eğitim müfredatı üzere temel etkileyiciler kitaba erişimin önündeki en büyük mahzurlar. Anılan manileri aşacak, toplumsal istikrar ögesi kütüphaneler öncülük ettikleri kitap odaklı hizmetlerle nitelikli eğitim maksadının ulaşılabilir olmasında hayati kıymet arz ederler.

Kütüphaneler kitaba, bilgiye olan erişimi her toplumsal kesite eşit bir biçimde sunarak bu alandaki toplumsal adaletin sağlayıcısıdırlar. Her toplumsal kesitten birey, erişilebilir kütüphaneye giderek kitap gereksinimini karşılayabilir. Yakındaki okul kütüphanesi, halk kütüphanesi, üniversite kütüphanesi erişilebilirdir. TÜİK’e nazaran 81 vilayet, 973 ilçe ve 32.125 mahalleden mürekkep olan ülkemizdeki halk kütüphanesi sayısı 1.252 olmasına rağmen okul sayısı (üniversite hariç) 70.383 ve öğrenci sayısı 19.155.721’dir.

Kütüphanesi olmayan okul yakındaki halk kütüphanesinin doğal üyesidir. Eğitim ortamlarının dört duvar ortasındaki sınıflardan kurtarılmaya, çeşitlendirilmeye çalışıldığı günümüzde halk kütüphaneleri, civarındaki okullarla bağlarını güçlendirmek için çeşitli projeler geliştirmelidir. Okul – halk kütüphanesi geliştirilebilecek onlarca birlikteliğe imza atabilmelidir. “Her şeyi devletten beklememek!” ismine, sivil toplum örgütleri de faal olarak dezavantajlı kümelerin kitaba erişimini desteklemek üzere projeler geliştirmelidir.

Meslek örgütleri, kitap odaklı sivil toplum örgütleri, daha sürdürülebilir bir dünya için fonksiyonel, sürdürülebilir projelere imza atarak global kalkınma emellerine katkıda bulunuyorlar. Tertibine dahil olduğum Herkese Kitap Vakfı çok sayıda projesini, isminden da anlaşıldığı üzere kitap okumayı sevdirmek, dezavantajlı kümelerin kitaba erişimini kolaylaştırmak üzere etkinlikler geliştirmekte ve uygulamaktadır. Vakfın yürüttüğü projelerin temel karakteri kitap odaklı ve sürdürülebilir olmasıdır.

(Eğitimci müellif Osman Koç)

Arkadaşıma Kitap Okuyorum Projesi AKO: İstekli üniversiteli öğrencilerin, özel tahsil kategorisindeki bireylere kitap okuduğu aktiflik. Haftada 1 saat ve çevrim içi sürdürülen aktifliğin kazanımları saymakla bitmeyecek oranda. Çalışma 3. yılında. İştirakçiler 15 haftayı tamamladıklarında Vakıf tarafından verilen muvaffakiyet sertifikası ile ödüllendiriliyor.

Büyüklerime Kitap Okuyorum Projesi BÜKO: İstekli lise öğrencilerinin 70 yaş ve üzeri büyüklerine kitap okudukları aktiflikte okumalar, online yapılıyor. Birinci yılı tamamlanacak proje ile daha yaşanabilir, daha paylaşımcı bir dünyanın temelleri istekli olarak atılmaya çalışılıyor.

Her Köye Bir Kütüphane Projesi: Anadolu’nun kuş uçmaz kervan geçmez bölgelerindeki çocuklarımıza artık ulaşılabiliyor. Vakıf, topladığı bağışlarla birinci ve ortaokullara kütüphaneler kuruyor. Bugüne kadar 150’den fazla kütüphane ve 170 bin kitap dezavantajlı öğrenci ve öğretmenlerle buluşturuldu. Fiyatı mukabilinde kütüphaneler kurduruyorsunuz. Proje ortağı yapı firması masa, sandalye, raf ve boyasını tamamlıyor, kitap firması bin adet kitabı konseyi raflara yerleştiriyor. Anahtar teslim kütüphaneye de toplam maliyeti bağışlayan bağışçının ismi bir plaket üzerine yazılarak eser ve isim kalıcı hale getiriliyor.

Hapishaneye Kitap Projesi: Adalet Bakanlığı ile yapılan protokol ile muhtaçlık sahibi hapishanelere kitap gönderiliyor. Islah olma ve uyun durumunu en çok destekleyen olgunun okumak olduğu aşikardır.

Kitapcan Kart Projesi: Vakıf bünyesinde toplanan bağışlarla dezavantajlı çocuklara, ismine Kitapcan Kart denilen, içerisinde bir ölçü para bulunan kitap alış-veriş kartlarının verilmesi. Çalışma ile öğrencilerin kendi seçtikleri kitapları satın alarak kitaplıklarını oluşturmaları hedeflendi. Alınan kitaplar birebir vakitte bir öteki toplum hizmeti için de kullanılarak zincirleme bir tesir oluşturmakta.

Kitapcan Kitap Kumbarası: Ülke çapındaki alış-veriş merkezlerinde bulunan kitap toplama kumbaraları. Kitaplarını yararlı maksatlarla bağışlamak isteyen kişi ve kurumlar merkezi noktalardaki Vakıf kitap kumbaralarına kitaplarını bırakarak kurulan kütüphanelerin ve gereksinim bildirenlerin kitap muhtaçlıklarını bu hizmet ile karşılamakta.

Elbette kitap muhtaçlığı subjektif bir saptama. Ömrü boyunca tek bir kitabı dahil okuyamamış milyonların olduğu ülkemizde sivil toplumun, resmi kurumların erişemediği toplumsal eksikleri tamamlıyor olması çok kıymetlidir. Kitapsız nitelikli bir eğitimden bahsetmek mümkün değilse gönüllülük temeline dayanmayan aydınlanma yaklaşımı da yarım kalır. Daha fazla toplum hizmeti, gönüllülük ve sivil toplum inisiyatif, sürdürülebilir bir dünyanın, nitelikli eğitimin vazgeçilemez dinamikleridir.”